അര്‍ജ്ജു:-(ഉത്സാഹത്തോടുകൂടി) അഗ്രജനോട് അനുവാദം വാങ്ങി വരാം. (എന്നു പുറപ്പെടുന്നു)

ഭഗ:- (വിചാരം) അർജ്ജുനനെ ഇപ്പോളിവിടുന്നു കൊണ്ടു പോയാൽ പന്തിയാവില്ല. (സ്പഷ്ടം) അർജ്ജുന, നില്ക്കു. ഇപ്പോളങ്ങൾ ഒന്നിച്ചു പോരണ്ട. എന്താണെന്നല്ലേ? ഇന്ദ്രലോകംമുതലായ സ്ഥലങ്ങളിൽ വളരെക്കാലം താമസിച്ച് ഇയ്യിടെയല്ലേ ഇവിടെ വന്നുള്ളു? തന്നിമിത്തം അഗ്രജന്മാക്കും അനുജന്മാക്കും ഒന്നിച്ചിരുന്നു മതിയായിട്ടില്ല. അവക്കു വ്യസനിപ്പാനിടയാക്കണ്ട്. അങ്ങനെയല്ലേ?

അര്‍ജ്ജു:- അതേ. എഴുന്നെള്ളത്തു് ഒന്നിച്ചു പോരാനുള്ള രസംകൊണ്ടു ഞാനിതത്ര വിചാരിച്ചില്ലെന്നേയുള്ളു.

(അണിയറയിൽ)

"എത്ര പറഞ്ഞാലും സമാധാനമാവില്ലെന്നുവെച്ചാൽ വിഷമമാണ്, അല്ലേ പാഞ്ചലി? വെറുതെ ഉല്ക്കണ്ഠപ്പെടരുതേ! എന്താണിങ്ങനെ വ്യസിക്കുന്നതു്? ദേവസങ്കാശന്മാരായ ഭർത്താക്കന്മാരാൽ ജയിക്കപ്പെട്ട ഭൂമിയിൽ സുഖമായിരിപ്പാൻ ഭവതിക്കു സംഗതിവരും. "ഇതിരിക്കട്ടെ ഭവതിയോടുകൂടി ഭഗവാനിന്നെഴുന്നെള്ളുവാൻ തീര്‍ച്ചയാക്കിയതു വിചാരിക്കുമ്പോഴാണ്, എനിക്കു വ്യസനം സഹിക്കാൻ പാടില്ലാത്തതും?" "അതിനെന്താ ഞങ്ങളുടനെ വരില്ലേ?

ഭഗ: - (കേട്ടിട്ടു്) സത്യഭാമയും പാഞ്ചാലിയും ഇങ്ങോട്ടു വരുന്നുണ്ടെന്നു തോന്നുന്നു. അവരുടെ ഒച്ചയല്ലേ ഇതു?

അജ്ജു:-അതേ. ഇതാ അവർ വന്നുകഴിഞ്ഞു.

(അനന്തരം സത്യഭാമയും പാഞ്ചാലിയും പ്രവേശിക്കുന്നു.)

സത്യ:- ആര്യപുത്രൻ ജയിച്ചാലും!

പാഞ്ചാ:-ഭഗവാനിതാ നമസ്കാരം.

ഭഗ:- ദേവി! ഇങ്ങോട്ടു വരാം. യാത്രയ്ക്കുള്ള ഒരുക്കങ്ങളൊക്കെ ആയില്ലേ?

സത്യ:- ഉവ്വ്. പാഞ്ചാലിയെ സമാധാനപ്പെടുത്തുകമാത്രം കഴിഞ്ഞില്ല. അതു ഞാൻ വിചാരിച്ചാൽ പ്രയാസവുമാണു്. വേണെങ്കിലാര്യപുത്രൻതന്നെ മനസ്സുവെച്ചെങ്കിൽ.

പാഞ്ചാ:- സോമവംശാലങ്കാരഭൂതന്മാരായ എന്റെ ഭര്‍ത്താക്കന്മാര്‍ക്കും എനിക്കും കാട്ടുമൃഗങ്ങളെപ്പോലെ കാലക്ഷേപം ചെയ്യേണ്ടിവരില്ലല്ലോ. (എന്നു കരയുന്നു)

അര്‍ജ്ജു:-(വിചാരം) വ്യസനത്തിന്റെ ശക്തികൊണ്ടു പാഞ്ചാലി ഇതുവരെ എന്നെക്കണ്ടുകഴിഞ്ഞില്ല.

ഭഗ:- കഷ്ടം! എന്താണിങ്ങനെ വിഡ്ഢികളെപ്പോലെ പറയുന്നതു്? എനിക്കു് എന്നു മാത്രമല്ല,

ഹരനും ബ്രഹ്മനും ലക്ഷ്മീവരനും ദേവരാജനും
ശിരസ്സിൽ ചേര്‍ത്തൊരാ വര്‍ണ്ണനിര മാച്ചെഴുതാവതോ? 17

അതാതു കാലങ്ങളിൽ അനുഭവിക്കേണ്ടതൊക്കെ അനുഭവിക്കണം. അതു കൂടാതെകണ്ടു കഴികയില്ല. വളരെത്താമസം കൂടാതെകണ്ടു വ്യസനം മുഴുവനും ഞാൻ തീര്‍ത്തേയ്ക്കാം. എന്നാൽ പോരേ?

പാഞ്ചാ:- (കഷ്ടപ്പെട്ടു കരച്ചിൽ ഒതുക്കിക്കൊണ്ടു്) ഇങ്ങനെ ഒരു തലയിലെഴുത്താര്‍ക്കെങ്കിലും കേട്ടിട്ടുണ്ടോ? ഇതിന്നു മുമ്പിൽ കേട്ടിട്ടില്ല. ഇനി കേൾക്കുമെന്നും തോന്നുന്നില്ല. (എന്നു പൊട്ടിക്കരയുന്നു.)

അര്‍ജ്ജു:- (വിചാരം) പരദുഃഖം കാണുന്നതു തന്നെയാണധികം വ്യസനം. അവനവനു വന്നാൽ അനുഭവിക്കാം.

ഭഗ:- അല്ലേ ഭദ്രേ കേൾക്കു,

പാകാരാതിപ്രതാപൻ കുവലയഭരണ-
ത്തിങ്കലത്യന്തസക്തൻ
രാകാചന്ദ്രോപമാനൻ നളപതി മുദാ
വേട്ട ദാരങ്ങൾ മുന്നം
ഹാ കാലം! കാട്ടിലൊറ്റയ്ക്കൊരു തുണയണയാ-
തുൾത്തടം കത്തിനീറി-
ച്ചാകാതേ ചത്തു ജീവിച്ചൊരു കഥ നിരുപി-
ച്ചാലിതെന്തത്ര സാരം. 18

അത്രതന്നെയല്ല,

വീരാരാദ്ധ്യനനന്തശക്തനമലൻ
കാലപ്രഭാവജ്ഞനാ
ശ്രീരാമന്റെ കളത്രമെത്ര കഠിനം
കാടാണ്ടു പണ്ടേറനാൾ
പോരാ ലങ്കയിലേകയായ് മനുജരെ-
ത്തിന്മോർനടുക്കാര്‍ത്തയാ-
യോരാസ്സാദ്ധ്വി കിടന്നലച്ച കഥ
നീ നിത്യം നിനച്ചീടുക. 19

ഇങ്ങനെയോരോന്നു വിചാരിച്ചു മനസ്സിനെ സമാധാനപ്പെടുത്താതെ ചപലകളെപ്പോലെ ദുഃഖിക്കയോ? അല്ലേ പാഞ്ചാലി! ഇതിന്നും പുറമെ,