ഉക്‌തയത്യുക്‌തയും മദ്ധ്യാ പ്രതിഷ്ഠാസുപ്രതിഷ്ഠകൾ
ഗായത്ര്യുഷ്ണിഗനുഷ്ടുപ്പും ബൃഹതീപങ്‌ക്തി (പത്തിന്‌)
ത്രിഷ്ടുബ്ജഗത്യതിയൊടും ശക്വര്യാഖ്യാതിശക്വരീ
അഷ്ടിയത്യഷ്ടിധൃതിയും തഥാƒതിധൃതിയും കൃതി
പ്രകൃത്യാകൃതിയവ്വണ്ണം വിസമഭ്യുദ്യുതങ്ങളും
ആറോടിരുപതീവണ്ണം ഛന്ദസ്സിഹ മുറയ്ക്കുകേൾ.

ഗം
താൻ
ശ്രീ-
യാം

ല
ഘു
ഖ-
ഗ

രണ്ടും
ഗം താൻ
സ്ത്രീയാം
വൃത്തം

ഇരു
ലഘു
ശിവ
മിഹ

മം നാ രീ

വാഗ്ദേവീ
മാലെന്ന്യേ
പാലിക്ക.

രം മൃഗി

മം ഗം കന്യാ

വേണീ തഗം

മം ഗം ഗം ഗൗരീ

ജഗം ഗം മാലാ

തം യം തനുമധ്യാ

തം സം വസുമതീ

രം ര രത്നാവലീ

മം സം ഗം മദലോ

മധുമതീ നഭഗം

സരഗം ഹംസമാലാ

ഏതുമാവാമാദ്യവർണ്ണം; നസങ്ങളതിനപ്പുറം
എല്ലാപ്പാദത്തിലും വർജ്യം; പിന്നെ നാലിന്റെ ശേഷമായ്‌
സമത്തിൽ ജഗണം വേണം; ജസമോജത്തിൽ വർജ്യമാം
ഇതാണനുഷ്ടുഭത്തിന്റെ ലക്ഷണം കവിസമ്മതം
സമത്തിലാദ്യപരമായ്‌ രേഫവും പതിവില്ല കേൾ
നോക്കേണ്ടതിഹ സർവത്ര കേൾവിക്കുള്ളോരുഭംഗിതാൻ

മം മം ഗം ഗം വിദ്യുന്മാലാ
രണ്ടു മഗണവും രണ്ടുഗുരുവും 'വിദ്യുന്മാലാ'. ഇതിനു മദ്ധ്യത്തിൽ (സമവൃത്തം-നാലാമക്ഷരം കഴിഞ്ഞ്‌) യതി വേണം.

ഭം ഭഗ ചിത്രപദാ ഗം

മാണവകം ഭം തലഗം

രം സമാനികാ ജഗം ല

പ്രമാണികാ ജരം ലഗം

നാരാചികാ തരം ലഗം

തം ജാം ലഗവും കബരീ

മം നം ഹംസരുത ഗം ഗം

ജതം വിതാനം ഗഗം കേൾ

നാഗരീകം ഭരം ലഗം

ഒന്നാമക്ഷരം കഴിഞ്ഞുള്ള മൂന്നക്ഷരങ്ങൾ നഗണമോ സഗണമോ ആകരുത്‌. നാലാമക്ഷരം കഴിഞ്ഞുവരുന്ന മൂന്നക്ഷരങ്ങൾ യഗണമായിരിക്കണം. ഇങ്ങനെ എട്ടക്ഷരത്തിലുള്ള വൃത്തത്തിന്‌ വക്‌ത്രമെന്നു പേർ.
ആദ്യക്ഷരം കഴിഞ്ഞിട്ടു
നസകാരങ്ങൾ കൂടാതെ
നാലിൻശേഷം യകാരത്തെ
ച്ചെയ്‌താൽ വക്‌ത്രമനുഷ്ടുപ്പിൽ.

വിഷമപാദങ്ങളിൽ മുഴുവനും വക്‌ത്രത്തിന്റെ ലക്ഷണം തന്നെ. സമപാദങ്ങളിലും ഒന്നാം അക്ഷരം കഴിഞ്ഞുള്ളഗണത്തിന്‌ വക്‌ത്രത്തിനുള്ള നിയമം തന്നെ ചെയ്‌തുകൊണ്ടു നാലാമക്ഷരത്തിനു മേലുള്ള ഗണം മാത്രം യഗണത്തിനുപകരം ജഗണമാക്കിയാൽ അത്‌ 'പത്ഥ്യാവക്‌ത്രം' എന്ന വൃത്തം.
നാലിന്നുപരി വക്‌ത്രം താൻ
സമപാദങ്ങൾ രണ്ടിലും
യസ്ഥാനത്തു ജകാരത്താൽ
പത്ഥ്യാവക്‌ത്രാ്യ‍മായിടും.

പത്ഥ്യാവക്‌ത്രത്തിന്റെ വിഷമപാദലക്ഷണം സമപാദത്തിനും, സമപാദലക്ഷണം വിഷമപാദത്തിനും ആക്കിയാൽ വിപരീതപത്ഥ്യാവക്‌ത്ര വൃത്തമാകും
വിപരീതാദിപത്ഥ്യയാം
പത്ഥ്യാപാദം മറിച്ചിട്ടാൽ

വക്‌ത്രവൃത്തത്തിന്റെ വിഷമപാദങ്ങളിൽ ജഗണത്തിനുപകരം നഗണം ചെയ്‌താൽ അതു ചപലാവക്‌ത്രം; സമപാദങ്ങളിൽ നാലിൽപരം യഗണം തന്നെ.
നഗണത്താൽ ചപലയാ-
മോജത്തിൽ ജഗണസ്ഥാനേ

നാലാമക്ഷരം കഴിഞ്ഞുള്ള ഗണം ഭഗണമായാൽ ഭവിപുലാ; ഈ ലക്ഷണം നാലുപാദത്തിലും ഒന്നുപോലെ ചെയ്യണമെന്നും, വിഷമപാദങ്ങളിൽ മാത്രം മതി, സമപാദങ്ങളിൽ ആ സ്ഥാനത്ത്‌ വക്‌ത്രലക്ഷണപ്രകാരം യഗണംതന്നെ വേണം എന്നും പഭേദമുണ്
നാലിൽ പിൻ ഭം ഭാദ്വിപുലാ

നാലാമക്ഷരം കഴിഞ്ഞു നഗണമായാൽ നവിപുലാ
നാലിൽ പിൻ നാം നവിപുലാ

നാലാമക്ഷരം കഴിഞ്ഞു രഗണമായാൽ രവിപുലാ

നാലാമക്ഷരം കഴിഞ്ഞു മഗണമായാൽ മവിപുലാ

ഓജങ്ങളിൽ തരം പോലെ
വിപുലാ ലക്ഷണങ്ങളും
ചേർത്തു പത്ഥ്യാവക്‌ത്രവൃത്തം
പ്രയോഗിക്കുന്നു സൂരികൾ

ചൊല്ലാം മം ന യ രമണീയം

കേൾ മണിമധ്യം ഭം മസവും

രം നസം ഫലമുഖിയതാം

നനമ ശിശുഭൃതാ വൃത്തം

ഭദ്രികാ രനര ചേരുകിൽ

സുമുഖീ സസജത്തോടെ ഗുരു

ഭം മസഗം കേൾ ചമ്പകമാലാ

മത്താവൃത്തം മഭസഗ ചേർന്നാൽ

വൃത്തം ശുദ്ധവിരാൾ മസം ജഗം

രം ജരം മയൂരസാരണീ ഗം

നരജഗങ്ങളാൽ മനോരമാ

സാരവതിക്കിഹ ഭം ഭഭഗം

ചൊല്ലാം സുഷമാ തം യം ഭ ഗുരു.

കേളിന്ദ്രവജ്രയ്ക്കു തതം ജഗം ഗം

ഉപേന്ദ്രവജ്രയ്ക്കു ജതം ജഗം ഗം

അത്രേന്ദ്രവജ്രാംഘൃയുപേന്ദ്രവജ്ര
കലർന്നുവന്നാലുപജാതിയാകും

രം നരം ലഗുരുവും രഥോദ്ധതാ

സ്വാഗതയ്ക്കു രനഭം ഗുരു രണ്ടും

നാലേഴായ്‌ മം ശാലിനീ തം ത ഗം ഗം.

വാതോർമ്മിക്കും മഭതം ഗംഗ നാലിൽ

മൂന്നു ഭ രണ്ടു ഗ ദോധകവൃത്തം

മഭ്നാ ലം ഗം ഭ്രമരവിലസിതം

മൗക്‌തികമാലാ ഭതനഗഗങ്ങൾ

ഉപചിത്രമതാം സസസം ലഗം

ജതം തഗം ഗം വരും കേരളിക്കു

നജജലഗം വരികിൽ സുമുഖീ

നയഭഗഗം കേൾ മൗക്‌തികപംക്‌തി

ശ്യേനികാഖ്യമാം രജം രലം ഗുരു

നരരലം ഗവും സമ്മതാഭിധം

കുമാരിക്കു വേണം യയംയം ലഗം

തം ജാം ജഗഗങ്ങളുപസ്ഥിതാഖ്യാം

നന ഭ ഗുരു യുഗത്തൊടു പൃഥ്വീ

നന ത ഗുരുയുഗം ചിത്രവൃത്താ

നയുഗസഗുരുയുഗളം വൃത്താ

നഗണയുഗരലം ഗ ഭദ്രകാ

ഉപസ്ഥിതമതാം ജാം സം തഗം ഗം

ഭം ഭഭഗം ഗുരു ചാരണഗീതം

നനന ലഘു ഗുരു രമണമാം

നനഭ ഗുരുയുഗം ശുഭജാതം

ഭം സനലഗ ചേർന്നതു ഗുരുവാം

സസനം ലഗവും ധരണിയതാം

നജന ഗഗം ജലധരനീലം

സജനം ലഗങ്ങൾ ശുഭചരിതം

ജതങ്ങൾ വംശസ്ഥമതാം ജരങ്ങളും

കേളിന്ദ്രവംശാ തതജങ്ങൾ രേഫവും

വംശസ്ഥവും ഇന്ദ്രവംശയുംകൂടി കലർന്ന ഉപജാതി

ദ്രുതവിളംബിതമാം നഭവും ഭരം

പ്രമിതാക്ഷരയ്ക്കു സജ ചേർന്നു സസ

സഗണം കില നാലിഹ തോടകമാം

യകാരങ്ങൾ നാലോ ഭുജംഗപ്രയാതം

ചതുർജ്ജഗണം കില മൗക്‌തികദാമ

നാലുരേഫങ്ങളാൽ സ്രഗ്വിണീവൃത്തമാം

മം രണ്ടഞ്ചേഴായ്‌ വൈശ്വദേവീ യ രണ്ടും

ആറാറിഹ തം യം തം യം മണിമാലാ

നന രര മുറിയും പ്രഭയ്ക്കേഴിനാൽ

നയ നയ വനാൽ കുസുമവിചിത്ര

ജസങ്ങളിണയായ്‌ ജലോദ്ധതഗതി

നനമയ പുടമതാമേഴുമഞ്ചും

നഭജരങ്ങൾ വരികിൽ പ്രിയംവദാ

തം ഭം ജരങ്ങൾ ലളിതാഖ്യാ വൃത്തമാം

മം ഭം നാലിൽ ജലധരമാലാ സം മം

ഇഹ നവമാലികാ നജഭയങ്ങൾ

നജജര കേൾ യതിയഞ്ചിൽ മാനിനി

ജഭം ജരത്തോടു സുമംഗലാഭിധം

ലളിതപദം നജജം യഗണാഢ്യം

ചന്ദ്രവർമ്മ യതി നാലിൽ രനഭസം

ഇഹ നനഭര ചേരുകിലുജ്ജ്വലാ

അഞ്ചിൽ മുറിഞ്ഞാൽ ഭം മസസം ലലനാ

ദ്രുതപദം വരികിൽ നഭനയങ്ങൾ

ദ്രുതഗതിക്കു നഭജങ്ങൾ യകാരം

അത്ര ഭസനയം വരുവതു കന്യാ

സയസം യവും കോകരതാഖ്യവൃത്തം

അഞ്ചിൽ മുറിഞ്ഞാൽ ഭതനസ സുഭഗാ

നനമര ലളിതാഖ്യം കേൾ വൃത്തമാം

നനഭമ ഗണമെങ്കിലതോ ജ്വാലാ

ഉജ്ജ്വലമാം ഭഭനയ ഗണമെങ്കിൽ

വൃത്തമിഹ ഭസം ജസം സുദതിയാം

നജനസ ചേരുകിലതിരുചിരം

നരനരം വരുന്നതു സുഖാവഹം

ത്രിച്ഛിന്നം മനജരഗം പ്രഹർഷിണിക്ക്‌

സജസം കഴിഞ്ഞു ജഗ മഞ്ജുഭാഷിണി

ചതുര്യതിർഹ്യതിരുചിരാ ജഭസ്ജഗം

ന ന ത ത ഗുരുവോടേഴിൽ നിന്നാൽ ക്ഷമാ

നാലാൽ ഛി‍ന്നം മത്യസഗം മത്തമയൂരം

യമം രം രം ഗം കേൾ ചഞ്ചരീകാവലിക്കു

നസ ര ര ഗ കേൾ ചന്ദ്രലേഖാഖ്യമാറാല്‍

ന ന ത ത ഗുരു വിദ്യുത്തു കേളാറിനാൽ

ന ത ത തം ഗം വരുന്നെങ്കിലാമുർവശീ

സരസാഖ്യാമത്ര സജസം സഗവും കേൾ

ജതം സജഗം വരികിൽ മത്തകാശിനി

നജസജകം വരികിലോ പ്രഭദ്രകം

ധരാനന്ദിനീ യജസസം ഗുരുവോടേ

ന ന ന ന ഗുരുവോടുമഘഹരണം

ന ന ന യ ഗുരുവോടു നവതാരുണ്യം

ന ജ ന സഗം കില ലളിതശരീരം

ന ന ഭ ഭ ഗുരു ചേരുകിലോ രമണം

ഭം സതന ഗുരുക്കളിഹ രജനിയാം

സനജം നഗമിഹ ദൂഷണഹരണം

വസുധാവൃത്തമിഹ സഭനജം ലഘു

അവനിക്കു വരും സസനജലം കില

ന ന ത ന ഗുരുവും മംഗളഫലകം

ചൊല്ലാം വസന്തതിലകം തഭജം ജഗം ഗം

ഇന്ദുവദനയ്ക്കു ഭജസം ന ഗുരു രണ്ടും

നജഭജലങ്ങളും ഗുരുവതും പ്രമദാ

നര നരങ്ങളും ലഗമതു സുകേസരം

അഞ്ചിൽ തട്ടും മം തനസഗഗമസംബാധാ

നനരസലഗ കേൾ നടുക്കപരാജിതാ

മം സം മം ഭഗഗം ചേർന്നേഴേഴെങ്കിലലോല

നനഭന ലഗവും പ്രഹരണതിലകം‍

നജഭജ ഗംഗമെട്ടിലറുകിൽ കുമാരീ

യതിയഞ്ചിലായ്‌ സജസയങ്ങൾ പത്ഥ്യാലഗം

ചേർന്നാൽ തയ സം ഭം ഗഗവൃത്തം മദനാർത്താ

ഭം ന ന ന ലഘു ഗുരു ഗിരിശിരമാം

നജന സരോരുഹമിഹ സലലത്തൊടു

ന ന ഭ സ കമലാകരമിഹ ലം ലഘു

കരുണാകരമിഹ സ ന ന ന ലഘുഗം

നജനനലം ഗുരുവുമിഹ വലജമാം

സനജം നലലവുമത്രഹി ശുഭഗതി

നനമയയുഗമെട്ടിൽ തട്ടണം മാലിനിക്ക്‌

നനതഭരമതെട്ടാൽ മുറിഞ്ഞുപമാലിനീ

നഗണയുഗളയുഗമൊടു സ ശശികലാ

മം താനഞ്ചും ചേർന്നീടുന്നെങ്കിൽ കാമക്രീഡാവൃത്തം

നജഭജരങ്ങളാൽ വരുമിഹ പ്രഭദ്രകം

യതിയഞ്ചിലായ്‌ സജന നയഗണമതേലാ

ഏഴെട്ടായിട്ടു വന്നാൽ മർമ്മം യയം ചന്ദ്രലേഖാ

രേഫമഞ്ചൊന്നു ചേർന്നെങ്കിലോ ചന്ദ്രലേഖാഖ്യമാം

യതിയഞ്ചിലായ്‌ സജനനസമിഹ ദളമാം

നയനയമം ചേരുകിലതു വൃത്തം സംസാരം

കൂടിച്ചേർന്നാൽ മഭസഭസം കേൾ സകലകലം

ചൊല്ലാം വൃത്തം സാരസകലികാ മതനഭസം

സതനം തംയം മരതകനീലാഭിതവൃത്തം

ജരം ജരം ജഗം നിരന്നു പഞ്ചചാമരം വരും/ലഗം ലഗം നിരന്നു പത്തുമാറു പഞ്ചചാമരം

അഞ്ചു ഭകാരമിഹാശ്വഗതിക്കൊടുവിൽ ഗുരുവും

ശൈലശിയ്ക്കു കേൾ ഭരനഭംഭഗണം ഗുരുവും‍

ഛാ‍ന്ദസീവൃത്തമാം രേഫമഞ്ചിന്നുമേലേകകംഗം

വന്നിടുകിൽ ഭരം നരനഗങ്ങൾ ധീരലളിതാ

നജഭജരങ്ങളോടു ഗുരു വാണിനീതിവൃത്തം

നനനനന ഗുരു വരുവതു പരിമളമാം

ഉണ്ടാം വൃത്തം മഭന ജനകവും രുചിരതരം

നന തന മഗവും സാരസനയനാഖ്യാം വൃത്തം

നയനയസം ഗം വരുവതു വൃത്തം രസരംഗം

ഭം സസസഭഗങ്ങൾ കലർന്നിടുകിൽ പത്രലതാ

കമനീയമതാം സഗണങ്ങളൊരഞ്ചൊടുവിൽ ഗം

അമലാഖ്യാം സഭസഭസം പിന്നൊരു ഗുരുവും കേൾ

നജയഭസം ഗുരുവോടു ചേർന്നതു ഗിരിസാരം

തംതംതസംതം ഗമത്രാമുദിതം കേൾ വൃത്തമാം

യതിക്കാറിൽതട്ടും യമനസഭലം ഗം ശിഖരിണീ

ജസം ജസയലങ്ങളും ഗുരുവുമെട്ടിനാൽ പൃത്ഥിയാം

മന്ദാക്രാന്താ മഭനതതഗം നാലുമാറേഴുമായ്‌ ഗം

നസമ ഹരിണിക്കാറും പത്തും മുറിഞ്ഞു രസം ലഗം

പത്തിനു വംശപത്രപതിതം ഭരനഭലഗം

നജഭജമേഴിനാൽ യതിജലം ഗുരു നർക്കുടകം

നനമര ഹരിയാറും പത്തും നിറുത്തി സലം ഗുരു

യഭം കാന്താ നരസലഘുവും ഗ നാലിനുപത്തിനും

സജസം ഭജഗം ഗ പത്തുമേഴുമിഹ ചിത്രലേഖാ

നഗണദശദലമിരു ഗുരുവൊടു മണിദീപം

ഭം സനനഭഗം ഗമിഹ വരികിലോപരിണാമം

നനഭയഗഗം വരുവതു രമണീവൃത്തം കേൾ

നനതനഭഗഗം കേളിഹ സുലലാമമതേഴാൽ

ജഗതീതിലകം സസനജനത്തൊടു ഗുരു രണ്ടും

നജനഭഭം ഗുരു ഗുരു ചേർന്നിടുകിൽ സുശരീരം

നജനസഭം ഗുരുഗുരു ഗുണജാലംകിലവൃത്തം

പുളകാഭിധമാം സസനയനത്തൊടു ലഘുഗുരു

നനഭസഭഗഗങ്ങളിഹ തുടർന്നാൽ മദനീയം

ശ്രവണീയാഭിധവൃത്തം സഭതം യംനലഗമൊടേ

രം സജം ജഭരേഫമിഗ്ഗണ്ണയോഗമത്രേ ഹി മല്ലികാ

കേളിഹ രമണം ഭസനജനം സഗണമൊടൊടുവിൽ

എട്ടിലഞ്ചിലൊടുവിൽ രം നജയം ഭം രം ഹരനർത്തനം

ഭം ഭനനം ഭസമിവ തുടരുകിലോ ഭവതരണം

ഭം ഭനജം നസഗണമിഹ ചേർപ്പതു കരകമലം

ചേർന്നുവരികിലത്ര ഭസനനഭസം കിലസുകൃതം

സനജം നഭ സഗണങ്ങളൊടിഹ ശങ്കരചരിതം

സനനം നയസഗണമിഹ വരുവതോ ശ്രീസദനം

അഞ്ചാറേഴായ്‌ മം കുസുമിതലതാവേല്ലിതാ തം ന്യയം യം

ദശയതിയലസയ്ക്കു വേണം നനം നാലുരേഫങ്ങളും

അഞ്ചാറേഴന്നായ്‌ മം മം ഭമയം യം സിംഹവിഷ്ഫൂർജ്ജിതത്തിൽ

എട്ടഞ്ചും പുനരഞ്ചുമായ്‌ മസജജരം ഹരിണപ്ലുതം

നയുഗളമിഹ നാലു രേഫങ്ങളോടെ മഹാമാലിക

അഞ്ചു ഭകാരമിഹാശ്വഗതിക്കു സകാരവുമൊടുവിൽ

പന്ത്രണ്ടാൽ മസജം സതം തഗുരുവും ശാർദ്ദൂലവിക്രീഡിതം

മുറിഞ്ഞാറാറേഴും യമനസരരം മേഘവിഴ്ഫൂർജ്ജിതം ഗം

മുറിഞ്ഞാറാറേഴും യമനസജജം ഗുരുർമ്മകരന്ദികാ

നഭരസംജജഗം നിരന്നുവരുന്നതാം ഭ്രമരാവലി

ചൊല്ലാമത്ര മസം സതജം യംഗം മണിദീപ്ത്യ‍ഭിധം വൃത്തം

വാണീവൃത്തം മഭസനയം സഗണമഥൈകംഗുരുവും കേൾ

നനഭനജനഗങ്ങളിഹ വരുകിലോ പ്രഥമപദം

വൃത്തമതുണ്ടാം കമലാക്ഷാഖ്യം ഭതയഭസം സഗമൊത്താൽ

അമലതരാഭിധ മിഹ നജനം സനനഗ വരികിൽ

ഇഹ നജനം നജനമൊരു ഗുരുവോടേ കുവലിനിയാം

സനനം നനസമൊരു ഗുരുവുമിഹ കില കുലപാലം

നനനമൊടു ജനസമൊടുവിൽ ഗുരു സുകര വൃത്തം

ധൃതകുതുകമതാം നനഭം ഭനനമൊരു ഗുരുവോടേ

മൂന്നുവട്ടമിങ്ങു രേഫജങ്ങൾ ചേർന്നതും ഗലങ്ങൾ വൃത്തമെന്നു

ഏഴേഴാറായി നില്ക്കും മരഭനയഭവും ലംഗം സുവദനാ

ഉത്പലമാലികാ ഭരനഭം ഭരലം ഗുരുവും വരുന്നതാം

ശാർദ്ദൂലാഭൗ ഗുരുവൊന്നു ചേർത്തിടുകിലോ മത്തേഭവിക്രീഡിതം

നജജനനം നഗണം ഗുരുയുഗമൊടു വരുവതു പാത്രം

ഇഹ കില കാരീരമതാം നംയം സതനഭഗം ഗുരുവോടെ

നനവുമഥ നനവുമഥ സനലഗവും മധുരതരം

ഇഹവൃത്തം സഭസഭമോടേ സഭഗഗ ചേർന്നാൽ വനമാലം

നജജനം നഗഗം ഗണമിഹ വരുവതു ഭവസാരം

ഇഹ കില ഗംഗാവൃത്തം കേൾ നയമനനഭഗം ഗുരുവോടേ

ഇഹ രസപാത്രാഖ്യം നയഭം തം ന ഭഗഗ ചേർന്നീടുകിൽ കേൾ

പന്ത്രണ്ടാൽ മസജം സതം തഗുരുവും ശാർദ്ദൂലവിക്രീഡിതം

മുറിഞ്ഞാറാറേഴും യമനസരരം മേഘവിഷ്ഫൂർജ്ജിതം ഗം

മുറിഞ്ഞാറാറേഴും യമനസജജം ഗുരുർമ്മകരന്ദികാ

നഭരസംജജഗം നിരന്നുവരുന്നതാം ഭ്രമരാവലി

ചൊല്ലാമത്ര മസം സതജം യംഗം മണിദീപ്ത്യ‍ഭിധം വൃത്തം

വാണീവൃത്തം മഭസനയം സഗണമഥൈകംഗുരുവും കേൾ

നനഭനജനഗങ്ങളിഹ വരുകിലോ പ്രഥമപദം

വൃത്തമതുണ്ടാം കമലാക്ഷാഖ്യം ഭതയഭസം സഗമൊത്താൽ

അമലതരാഭിധ മിഹ നജനം സനനഗ വരികിൽ

ഇഹ നജനം നജനമൊരു ഗുരുവോടേ കുവലിനിയാം

സനനം നനസമൊരു ഗുരുവുമിഹ കില കുലപാലം

നനനമൊടു ജനസമൊടുവിൽ ഗുരു സുകര വൃത്തം

ധൃതകുതുകമതാം നനഭം ഭനനമൊരു ഗുരുവോടേ

മൂന്നുവട്ടമിങ്ങു രേഫജങ്ങൾ ചേർന്നതും ഗലങ്ങൾ വൃത്തമെന്നു

ഏഴേഴാറായി നില്ക്കും മരഭനയഭവും ലംഗം സുവദനാ

ഉത്പലമാലികാ ഭരനഭം ഭരലം ഗുരുവും വരുന്നതാം

ശാർദ്ദൂലാഭൗ ഗുരുവൊന്നു ചേർത്തിടുകിലോ മത്തേഭവിക്രീഡിതം

നജജനനം നഗണം ഗുരുയുഗമൊടു വരുവതു പാത്രം

ഇഹ കില കാരീരമതാം നംയം സതനഭഗം ഗുരുവോടെ

നനവുമഥ നനവുമഥ സനലഗവും മധുരതരം

ഇഹവൃത്തം സഭസഭമോടേ സഭഗഗ ചേർന്നാൽ വനമാലം

നജജനം നഗഗം ഗണമിഹ വരുവതു ഭവസാരം

ഇഹ കില ഗംഗാവൃത്തം കേൾ നയമനനഭഗം ഗുരുവോടേ

ഇഹ രസപാത്രാഖ്യം നയഭം തം ന ഭഗഗ ചേർന്നീടുകിൽ കേൾ

ഏഴേഴായ് മൂന്നു ഖണ്ഡം മര ഭനയ യയം സ്രഗ്ദ്ധരാവൃത്തമാകും

രം നരം നരനരം നിരന്നു വരുമെങ്കിലോ കുസുമമഞ്ജരീ

സലിലനിധിക്കു വേണമിഹ കേൾ നജഭം ജജജങ്ങൾ രേഫവും

ഇഹ സംജസം ജസ ജസം തുടർന്നുവരുമെങ്കിലങ്ങു തടിനീ

ഇരുപതുലഘുവൊരു ഗുരുവൊടൊടുവിലതിരുചിരമതാം

നഭനഭം നഭരമൊടു ചേർന്നതു കുമുദിനീസമഭിഖ്യമാം

ചേർന്നാൽ തനനയ നജയമുളാകും ശശികലയാകിയ വൃത്തം

നയനയത്തോടിഹ ജയ ചേർന്നാൽ വരുവതു കേൾക്ക കളത്രം

സഭഭത്തോടിഹ കേൾ സസനയ ചേരുകിലേർപ്പെടുമനപായം

സനസം നജനസവുമൊത്തുവരികിലോതുക രവിരദനം

നജയനയംനയമോടെ വരുവതു വൃത്തം നൃപതിലലാമം

ഭദ്രകവൃത്തമാകുമിഹ ഭം രനം രന രനം ഗ പത്തിലറുകിൽ

ഏഴു ഭകാരമൊരേ വരിയായൊടുവിൽ ഗുരുവും മദിരയ്ക്കു വരും

നരനരേഫനം രനഗുരുക്കളും തുടരുകിൽ തരംഗിണിയതാം

നയസഭനം നം സഗ ചേർന്നാലിഹ വരുവതരുളീടുക ലക്ഷ്മീ

കമലദിവാകരമിഹ നജനം സനനമ ഗുരുവോടെ വന്നാൽ

ഇഹ പതിനൊന്നിൽ നിന്നു നജഭം ജഭം ജഭലഗങ്ങളശ്വലളിതം

മത്താക്രീഡയ്ക്കെട്ടേഴെട്ടായ്‌ മമതനനമൊടു നന ലഘു ഗുരുവിഹ

വരുമിഹ മഞ്ജുളാ നജഭജം ഭജം ഭലഗമൊത്തുചേർന്നു വരികിൽ

ചേർത്തിടുകിൽ ഭഗണങ്ങളൊരേഴൊടു രണ്ടു ഗുരുക്കൾ സരോജസമാഖ്യാം

നജനസനം നഭഗഗ വരുകിൽ കില മണഘൃണിയാമിഹ വൃത്തം

അഞ്ചഥ പന്ത്രണ്ടിവകളിൽ മുറിയും ഭം തന സം ഭഭനയമിഹ തന്വീ

ന ന ന നമൊടിഹ ര ര ര ര വിലാസിനീ സംജ്ഞമാം വൃത്തമുണ്ടായിടും

നജ ഭസമേഴിലും യതി പതിനെട്ടിലും ജസജസം ശ്രവിക്ക ലളിതം

അഞ്ചിണയെട്ടിൽ ക്രൗഞ്ചപദാഖ്യാ ഭമസഭനനന യഗണമിഹ ചേർന്നാൽ

നന ഭമ സനനത്തോടു സം ചേർന്നാലുളവാമിഹ മധുകരകളഭം

സഭമോടേ ഭസനം ജനസവുമെന്നിവ വരികിൽ കില ഗുണസദനം

ക്രൗഞ്ചപദാഖ്യാം വൃത്തമതാകും ഭമസഭ നഗണ യുഗള യുഗള ഗുരു

രേഫമൊന്നു സകാരമൊന്നു ജകാരമൊരാറൊടുവിൽ ഗുരുവൊന്നു കുമുദ്വതീ

നനഭമൊടു സസം നജനഗവും വരുകിൽ കരുതിടതാം മണിമകുടം

ഭം നജജന സഭസം ഗുരുവും തുടരുകിലതുവൃത്തം ശശധരബിംബം

എട്ടാൽ മൂവാറോടൊന്നാലും മമത നയുഗ നരസലഗം ഭുജംഗവിജൃഭിതം

ജകാരസനഭത്തൊടു ജകാരസനഭം ലഘുഗുരുക്കളിഹ ശംഭുനടനം

നജനനയത്തൊടു സനനഗ ഗുരുവും ചേർന്നു വരുന്നതു പറക കരംഭം

എട്ടുഭകാരമിരണ്ടു ഗുരുക്കളുമായ്‌ വരികിൽ കരുതീടതു ചന്ദനസാരം

രേഫവും ജകാരവും കലർന്നൊരെട്ടു പിന്നെ ലംഗവും ധരിക്ക കന്യകാമണിയാം.

വിഷമേ സസജം ഗവും, സമേ
സഭരം ലം ഗുരുവും വിയോഗിനീ.
ഒന്നും മൂന്നും പാദങ്ങളിൽ സസജഗ; രണ്ടും നാലും പാദങ്ങളിൽ സഭരലഗ.
കരുണാമൃതധോരണിക്കഹോ!
വരുണാവാസമതായ ദേവതാ
അരുണാധരി വാണിയെന്നുമേ
തരണം മേ പ്രതിഭാഗുണങ്ങളെ.

വിഷമേ സസജം ഗഗം, സമത്തിൽ
സഭരേഫം യ വസന്തമാലികയ്ക്ക്.
കരുണാമൃതധോരണിക്കപാരം
വരുണാവാസമതായിടുന്ന ദേവീ
അരുണാധരി വാണിയെന്നുമേ താൻ
തരണം മേ പ്രതിഭാഗുണങ്ങളെല്ലാം.
ലക്ഷണം കൊണ്ടും ഉദാഹരണം കൊണ്ടും വിയോഗിനിയുടെ ഓരോ പാദത്തിനും ഒടുവിൽ ഒരു ഗുരു ചേർത്താൽ വസന്തമാലിക ആകുമെന്നു സ്പഷ്ടം.

നനരയ വിഷമത്തിലും സമത്തിൽ
പുനരിഹ നം ജജരം ഗ പുഷ്പിതാഗ്രാ.
ഗണപതിഭഗവാനുമബ്ജയോനി-
പ്രണയിനിയാകിയ ദേവി വാണിതാനും
ഗുണനിധി ഗുരുനാഥനും സദാമേ
തുണയരുളീടുക കാവ്യബന്ധനാർത്ഥം.

ആഖ്യാനകിക്കൊറ്റയിലിന്ദ്രവജ്ര;-
യിരട്ടയിൽ പിന്നെയുപേന്ദ്രവജ്ര.
വിഷമപാദങ്ങളിൽ ഇന്ദ്രവജ്രയും സമപാദങ്ങളിൽ ഉപേന്ദ്രവജ്രയും പ്രയോഗിച്ചാൽ ആ വൃത്തത്തിന് ആഖ്യാനകി എന്നുപേർ. വ്യവസ്ഥയൊന്നും കൂടാതെ ഈ വൃത്തങ്ങളെ കലർത്തുന്നതിന് മുൻപ് ഉപജാതി എന്നു പേർ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.

ആഖ്യാനകിക്കൊറ്റയിലിന്ദ്രവജ്ര;-
യിരട്ടയിൽ പിന്നെയുപേന്ദ്രവജ്ര.
വിഷമപാദങ്ങളിൽ ഇന്ദ്രവജ്രയും സമപാദങ്ങളിൽ ഉപേന്ദ്രവജ്രയും പ്രയോഗിച്ചാൽ ആ വൃത്തത്തിന് ആഖ്യാനകി എന്നുപേർ. വ്യവസ്ഥയൊന്നും കൂടാതെ ഈ വൃത്തങ്ങളെ കലർത്തുന്നതിന് മുൻപ് ഉപജാതി എന്നു പേർ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.

ആഖ്യാനകിക്കൊറ്റയിലിന്ദ്രവജ്ര;-
യിരട്ടയിൽ പിന്നെയുപേന്ദ്രവജ്ര.
വിഷമപാദങ്ങളിൽ ഇന്ദ്രവജ്രയും സമപാദങ്ങളിൽ ഉപേന്ദ്രവജ്രയും പ്രയോഗിച്ചാൽ ആ വൃത്തത്തിന് ആഖ്യാനകി എന്നുപേർ. വ്യവസ്ഥയൊന്നും കൂടാതെ ഈ വൃത്തങ്ങളെ കലർത്തുന്നതിന് മുൻപ് ഉപജാതി എന്നു പേർ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.

ആഖ്യാനകിക്കൊറ്റയിലിന്ദ്രവജ്ര;-
യിരട്ടയിൽ പിന്നെയുപേന്ദ്രവജ്ര.
വിഷമപാദങ്ങളിൽ ഇന്ദ്രവജ്രയും സമപാദങ്ങളിൽ ഉപേന്ദ്രവജ്രയും പ്രയോഗിച്ചാൽ ആ വൃത്തത്തിന് ആഖ്യാനകി എന്നുപേർ. വ്യവസ്ഥയൊന്നും കൂടാതെ ഈ വൃത്തങ്ങളെ കലർത്തുന്നതിന് മുൻപ് ഉപജാതി എന്നു പേർ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.

ഇഹൈവ പാദങ്ങൾ മറിച്ചുവെച്ചാ-
ലാഖ്യാനകീ കേൾ വിപരീതയാകും.
വിഷമപാദങ്ങളിൽ ഉപേന്ദ്രവജ്ര, സമപാദങ്ങളിൽ ഇന്ദ്രവജ്ര എന്ന് നേരേ മറിച്ചാൽ അത് ‘വിപരീതാഖ്യാനകീ’.

വിഷമേ സസസം ലഗവും, സമേ
നഭഭരം ഹരിണപ്ലൂതയാമിഹ

നനരലഗമതൊറ്റയിൽ, സമേ
നമപര വക്ത്രമതാം ജജം രവും

രം ജരം ജമോജപാദവും സമം തു
ജരം ജരം ഗമെങ്കിലോ പരാവതി കേൾ

സസസം ലഗമൊറ്റയിൽ, മറ്റതിൽ
ഭം ഭഭഗം ഗവുമിങ്ങുപചിത്രം

ഭംഭഭ ഗംഗമതൊറ്റകളിൽ കേൾ,
നജജയ മറ്റതിലും ദ്രുതമധ്യാ

വിഷമേ സസസം ഗുരു യുഗ്മേ
വേഗവതിക്കിഹ ഭത്രയഗംഗം

വന്നാൽ തജരം ഗമോജപാദേ,
യുഗ്മേ ഭദ്രവിരാൾ മസം ജഗം ഗം

വിഷമേ സജം സഗുരു വന്നാൽ,
കേതുമതീ സമേ ഭരനഗം ഗം

സജസം ലമാദിയിൽ വരേണ -
മഥ നസജഗങ്ങൾ രണ്ടിലും
മൂന്നിലിഹ ഭനജലം ഗുരുവും
സജസം ജഗങ്ങളൊടു നാലിലുദ്ഗതാ.
ഒന്നാം പാദത്തിൽ സജസല; രണ്ടിൽ നസജഗ; മൂന്നിൽ ഭനജലഗ; നാലിൽ സജസജഗ. ഇങ്ങനെ നാലു പാദവും നാലു വിധമായ വൃത്തം ‘ ഉദ്ഗതാ’.

ചരണം തൃതീയമതുമാത്ര-
മിഹരനഭങ്ങളാവുകിൽ
ശേഷമാസകലമുദ്ഗതതൻ-
നിയമങ്ങളെങ്കിലതു സൗരഭാഭിധം.
ഉദ്ഗതയുടെ മൂന്നാം പാദം മാത്രം രനഭങ്ങളെക്കൊണ്ട് ചമച്ചാൽ അത് ‘ സൗരഭ’ മെന്ന വൃത്തം.

അതുപോലെതന്നെ പുനരത്ര
ചരണമഥ കേൾ തൃതീയകം
നയുഗളസയുഗളമാവുകിലോ
ലളിതാഖ്യയുദ്ഗതയതിന്നു വന്നിടും
ഉദ്ഗതയുടെ മൂന്നാമ്പാദം നനസസഗണങ്ങളാക്കിയാൽ അത് ‘ലളിതാ.’

എട്ടക്ഷരം പാദമാദ്യം
പിന്നോരോന്നിലും മുറയ്ക്കു നന്നാലേറും
എന്നാലതു പദചതുരൂർദ്ധ്വാഭിധം വൃത്തമാകും
ഗുരുലഘുനിയമമൊന്നുമില്ലിതിന്നു ഭംഗി താൻ പ്രമാണമാം.
ഒന്നാം പാദത്തിന് അക്ഷരം 8; രണ്ടിന് 12; മൂന്നിന് 16; നാലിന് 20 എന്ന് നന്നാലക്ഷരം കൂടീട്ടുള്ള പാദങ്ങളാൽ ചമയ്ക്കപ്പെട്ട വൃത്തം ‘പദചതുരുർദ്ധ്വം.’

ഇഹ പദചതുരൂർദ്ധ്വ-
ക്രമമതിനു ശരി ലഘു നിരത്തി,
പരമൊടുവിലഥ ഗുരുയുഗമിടുകിലാങ്ങിൽ-
പരമയി കരുതുക വടിവുമധികമുടയൊരു പീഡം.
പദചതുരൂർദ്ധ്വത്തിന്റെ മുറയ്ക്ക്, പാദങ്ങൾക്ക് 8, 12, 16, 20 എന്നക്ഷരം കല്പിച്ച്, ആ അക്ഷരങ്ങളിൽ ഓരോ പാദത്തിലും ഒടുവിലെ രണ്ടക്ഷരം മാത്രം ഗുരുവാക്കിക്കൊണ്ട് ശേഷമെല്ലാം ലഘുവാക്കിയാൽ ‘ആപീഡ’ മെന്ന വൃത്തം.

ഒന്നാം പാദമതൊറ്റയായ് മസം ജഭഗം ഗം
പുനരത്ര സനജരേഫഗങ്ങൾ രണ്ടിൽ
അഥ നയുഗള സഗണം
പ്രചുപിത നനനജയമുപസ്ഥിതപൂർവ്വം.

പാദത്തിനേറ്റക്കുറവോ നിയമങ്ങൾക്കു ഭേദമോ
വരുന്ന മറ്റു വൃത്തങ്ങളെല്ലാം ഗാഥയിലുൾപ്പെടും

നഗണയുഗമതിന്നിമേലേഴു രേഫങ്ങളും
ചണ്ഡവൃഷ്ടിപ്രയാതാഖ്യമാം ദണ്ഡകം

രഗണമിതില്‍ മുറയ്ക്കോരോന്നേറിയെന്നാകിലര്‍-
ണ്ണഅാര്‍ണ്ണവവ്യാളജീമൂതലീലാകരാദ്യങ്ങളാം

രഗണമിതില്‍ മുറയ്ക്കോരോന്നേറിയെന്നാകിലര്‍-
ണ്ണഅാര്‍ണ്ണവവ്യാളജീമൂതലീലാകരാദ്യങ്ങളാം

രഗണമിതില്‍ മുറയ്ക്കോരോന്നേറിയെന്നാകിലര്‍-
ണ്ണഅാര്‍ണ്ണവവ്യാളജീമൂതലീലാകരാദ്യങ്ങളാം

രഗണമിതില്‍ മുറയ്ക്കോരോന്നേറിയെന്നാകിലര്‍-
ണ്ണഅാര്‍ണ്ണവവ്യാളജീമൂതലീലാകരാദ്യങ്ങളാം

രഗണമിതില്‍ മുറയ്ക്കോരോന്നേറിയെന്നാകിലര്‍-
ണ്ണഅാര്‍ണ്ണവവ്യാളജീമൂതലീലാകരാദ്യങ്ങളാം

പ്രതിതകമതിനു പേര്‍ നദ്വയത്തിന്നുശേഷം
യകാരങ്ങളേഴിങ്ങു ചേര്‍ക്കുന്നതായാല്‍

ലഘുക്കളും ഗുരുക്കളും മുറയ്ക്കു മാറിയെത്ര
യെങ്കിലും തൊടര്‍ത്തു ചേര്‍ത്തു ചെയ്തിടുന്ന
തിങ്ങനംഗശേഖരാഖ്യദണ്ഡകം

യഥേഷ്ടം യകാരങ്ങളെത്താൻ തുടര്‍ത്തീങ്ങു ചെയ്തീ
ടുമദ്ദണ്ഡകം സിംഹവിക്രാന്തമാകും

ആദ്യത്തിൽ ഗുരുവേറീട്ടും ലഘുവേറീട്ടൊടുക്കവും
മധ്യ രണ്ടും സമം നിന്നും മൂന്നു ഖണ്ഡത്തിലിങ്ങനെ
നളന്റെ ചരിതത്തുങ്കൽ കേളര്‍ദ്ധസമലക്ഷമായ്
ഉള്ളോരു ദണ്ഡകത്തിന്നു കൊള്ളാം പേരക്ഷദണ്ഡിക
തഭലങ്ങൾ മൂന്നുരു, ഗഗാന്തമാദിമം
ഭയ ചേര്‍ന്നു രണ്ടു കുുറിയാം ദ്വിതീയകം
ഭനനങ്ങൾ മൂന്നുരു, ഗഗം തൃതീയവും
വിഷമത്തിൽ മൂന്നു ദലമിപ്രകാരമാം
സജലംല മൂന്നുരു ഗഗാന്തമാദിമം
നസഗങ്ങൾ രണ്ടു കുറിയാം ദ്വിതീയകം
നനനംല മൂന്നുരു, ഗഗം തൃതീയവും
സമഖണ്ഡമായ് വരികിലിക്ഷുദണ്ഡിക.

യുഗ്മൗജപാദേ ഭേദത്താൽ ഖണ്ഡാഭേദങ്ങൾ ചൊന്നാ
ഗണിക്കാതെ കലര്‍ത്തീടിലതിൻ പേർ വംശയഷ്ടിക

പാദം നാലിൽ കുറഞ്ഞിട്ടോ ഖണ്ഡത്തിന്‍ മട്ടു മാറീയോ
വരും ദണ്ഡകഭേദങ്ങൾക്കെല്ലാം താൻ പേർ ത്രിഖണ്ഡിക

ഏഴു ഗണം ഗുരുവൊന്നും
വേണം ജഗണം വരാതെയൊറ്റകളിൽ
ഷഷ്ഠമിതോ ലഘുമയമോ
വരണമിതാര്യയ്ക്കു പൂർവ്വാർദ്ധം
ഷഷ്ഠം ലഘുമയമായാ-
ലതിൻ മുൻലഘുവിങ്കലിഹ യതി വരേണം
ഉത്തരമർദ്ധമതിൽ പി-
ന്നാറാം ഗണമൊറ്റ ലഘുമാത്രം

ആര്യയുടെ യോജപാദം
മൂന്നു ഗണത്താൽ നിറുത്തികിൽ പത്ഥ്യാ,
ഇല്ലെങ്കിലോ വിപുലയെ-
ന്നു പേരതിന്നോതിടുന്നു ബുധർ

ആര്യയുടെ യോജപാദം
മൂന്നു ഗണത്താൽ നിറുത്തികിൽ പത്ഥ്യാ,
ഇല്ലെങ്കിലോ വിപുലയെ-
ന്നു പേരതിന്നോതിടുന്നു ബുധർ

ഇഹ രണ്ടുമങ്ങു നാലും
ഗണങ്ങളർദ്ധങ്ങൾ രണ്ടിലും കേൾക്ക
ഗുരുവോടേ മുൻപു പിൻപും
ജകാരമായാലതോ ചപലാ.

ആര്യാപൂർവ്വാർദ്ധത്തി-
ന്നുരചെയ്തിട്ടുള്ള ലക്ഷണം തന്നെ
മാറ്റാതെയുത്തരാർദ്ധ-
ത്തിനുമുപയോഗിക്ക ഗീതിയാമെന്നാൽ.

ആര്യോത്തരാർദ്ധതുല്യം
പൂർവ്വാർദ്ധവുമെങ്കിലുമുപഗീതി
ആര്യാർദ്ധങ്ങൾ മറിഞ്ഞാ-
ലുദ്ഗീതി, ധരിക്ക, പേരതിന്.

ആര്യോത്തരാർദ്ധതുല്യം
പൂർവ്വാർദ്ധവുമെങ്കിലുമുപഗീതി
ആര്യാർദ്ധങ്ങൾ മറിഞ്ഞാ-
ലുദ്ഗീതി, ധരിക്ക, പേരതിന്.

ആര്യാപൂർവ്വാർദ്ധമതിൽ
ഗുരുവൊന്നൊടുവിൽ തുടർത്തു ചേർത്തിടുകിൽ കേൾ!
അർദ്ധം രണ്ടും തുല്യവു-
മെന്നു വരുന്നാകിലായതാര്യാഗീതി.

ഒരു പാദത്തിന് പതിനാറു മാത്ര എന്നു നിയമം കല്പിച്ചു ചെയ്യുന്ന വൃത്തങ്ങൾ
പാദത്തിൽ പലമട്ടായിപ്പതിനാറിഹ മാത്രകൾ
അടങ്ങിടും വൃത്തവർഗ്ഗം മാത്രാസമകസംജ്ഞമാം.

ഒരു പാദത്തിന് പതിനാറു മാത്ര എന്നു നിയമം കല്പിച്ചു ചെയ്യുന്ന വൃത്തങ്ങൾ.എല്ലാം ലഘുവായാൽ

ഒരു പാദത്തിന് പതിനാറു മാത്ര എന്നു നിയമം കല്പിച്ചു ചെയ്യുന്ന വൃത്തങ്ങൾ. നാലു മാത്ര കഴിഞ്ഞ് ജഗണമോ സർവ്വലഘുവോ ആയാൽ

ഒരു പാദത്തിന് പതിനാറു മാത്ര എന്നു നിയമം കല്പിച്ചു ചെയ്യുന്ന വൃത്തങ്ങൾ. ജഗണമോ സർവ്വലഘുവോ 8 മാത്ര കഴിഞ്ഞായാൽ

ഒറ്റയിലാറെട്ടു മറ്റതിൽ
കല, യറ്റത്തഥ രേഫലം ഗവും
വൈതാളീയം, പരത്തിലൊ-
ട്ടരുതു സമം; ലഘുവെട്ടുമാകൊലാ!

വൈതാളീയത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ എല്ലാ പാദങ്ങളിലും ഓരോ ഗുരു കൂടി ചേർത്താൽ
ഒടുവിൽ ഗുരുവൊന്നു ചേർത്തുവെന്നാ-
ലൗപച്ഛന്ദസികാഖ്യമാമിതേ താൻ.

വൈതാളീയത്തിന്റെ അവസാനഭാഗത്തിലുള്ള രലഗങ്ങൾക്കു പകരം ഭഗഗങ്ങൾ വെച്ചാൽ
ആപാതളികാഖ്യയിതേ താൻ
ഭം ഗുരുയുഗ്മവുമെങ്കിലൊടുക്കം

വൈതാളീയം, ഔപച്ഛന്ദസികം, ആപാതളികാ ഈ മൂന്നിലും ‘പരത്തിലൊട്ടരുതു സമം’ എന്നുള്ള നിയമത്തെ ലംഘിച്ച്, എല്ലാ പാദങ്ങളിലും രണ്ടാമത്തേയും മൂന്നാമത്തേയും മാത്രകളെ മാത്രം ഒന്നിച്ചു ചേർത്ത് ഒരു ഗുരുകൊണ്ട് നിർദ്ദേശിച്ചാൽ
എഴുത്തിരണ്ടാമതൊക്കവേ
ഗുരുക്കളായാൽ ദക്ഷിണാന്തികാ.

ഉദീച്യവൃത്ത്യാഖ്യമാമിതേ
രണ്ടാം ഗുരു വിഷമത്തിൽ മാത്രമായ്.

അഞ്ചാംകല യുഗ്മപാദഗം
പ്രാച്യവൃത്തിയിഹ നാലിലൊട്ടുകിൽ.

ഇരണ്ടു പാദത്തിലും കല-
യ്ക്കൊട്ടലെങ്കിലതുകേൾ പ്രവൃത്തകം

യുഗ്മമാത്രമിതിഹാപരാന്തികാ
പ്രവൃത്തകത്തിന്റെ സമപാദംകൊണ്ടുതന്നെ ശ്ലോകം മുഴുവനും ചമച്ചാൽ

അയുഗ്മമേ ചാരുഹാസിനീ
പ്രവൃത്തകത്തിന്റെ വിഷമപാദം പോലെ തന്നെ നാലു പാദവും ആയാൽ

മാത്രയഞ്ചക്ഷരം മൂന്നിൽ വരുന്നോരു ഗണങ്ങളെ
എട്ടുചേർത്തുള്ളീരടിക്കു ചൊല്ലാം കാകളിയെന്നു പേർ

കാകളിക്കാദ്യപാദാദൗ രണ്ടോ മൂന്നോ ഗണങ്ങളെ
ഐയഞ്ചു ലഘുവാക്കീടിലുളവാം കളകാഞ്ചികേൾ

കളകാഞ്ചിയുടെ പാദങ്ങൾ മറിച്ചിട്ടും പ്രയോഗിക്കും

കാകളിക്കുള്ള പാദങ്ങൾ രണ്ടിലും പിന്നെയാദിമം
ഗണം മാത്രം ലഘുമയമായാലോ മണികാഞ്ചിയാം

ഇച്ഛപോലെ ചിലേടത്തു ലഘുപ്രായഗണങ്ങളെ
ചേർത്തും കാകളി ചെയ്‌തിടാമതിൻപേർ മിശ്രകാകളി.

രണ്ടാം പാദാവസാനത്തിൽ വരുന്നോരു ഗണത്തിനു
വർണമൊന്നു കുറഞ്ഞീടിലൂനകാകളിയാമത്‌

രണ്ടു പാദത്തിലും പിന്നെയന്ത്യമായ ഗണത്തി
വർണമൊന്നു കുറഞ്ഞെന്നാൽ ദ്രുതകാകളി കീർത്തനെ

മൂന്നും രണ്ടും രണ്ടും മൂന്നും രണ്ടും രണ്ടെന്നെഴുത്തുകൾ
പതിന്നാലിന്നാറു ഗണം പാദം രണ്ടിലുമൊന്നുപോൽ
ഗുരുവൊന്നെങ്കിലും വേണം പാദം മാറാതോരോ ഗണത്തിലും
നടുക്കു യതി പാദാദിപ്പൊരുത്തമിതു കേകയാം

ലഘുപൂർവം ഗുരു പരമീമട്ടിൽ ദ്വ്യ‍ക്ഷരംഗണം
ആറെണ്ണം മദ്ധ്യയതിയാലർദ്ധിതം, മുറിരണ്ടിലും
ആരംഭേ നിയമം നിത്യമിതന്നനടയെന്ന ശീൽ

ദ്വിമാത്രം ഗണമെട്ടെണ്ണം യതിമദ്ധ്യം തരംഗിണി

രണ്ടാം പാദേ ഗണം രണ്ടു കുറഞ്ഞൂനതരംഗിണി

കേകാപാദത്തെയർദ്ധിച്ചാലർദ്ധകേകയതായിടും

ജഗണാദ്യം ചതുർമ്മാത്രഗണം നാലു ശിതാഗ്രയാം

ത്രിമാത്രം ദ്വ്യ‍ക്ഷരഗണമാറെണ്ണം ഗുരുവൊറ്റയും
ആദ്യം ഗണം ലഘുമുമിതു ഹംസപ്ലുതാദിധം

ലഘുപ്രായം ചതുർമ്മാത്രഗണമാറൊരു ദീർഘവും
ചേർന്നു വന്നാലജഗരഗമനാഭിധവൃത്തമാം

ആറുമെട്ടും പതിന്നാലു മാത്രയാൽ മദമന്ഥരാ

അടിയൊന്നിലെഴുത്തേഴു നാലിലോ അഞ്ചിലോ ലഘു
മറ്റുള്ളതെല്ലാം ഗുരുവാം കൃശമധ്യാഖ്യാമാമിതു

ശ്ലഥകാകളിവൃത്തത്തിൽ രണ്ടാം പാദത്തിലന്ത്യമാം
രണ്ടക്ഷരം കുറച്ചീടിലതു മഞ്ജരിയായിടും

ഇഹേന്ദുവദനാവൃത്തേ മത്രയ്ക്കൊത്തു ലഘുക്കളെ
ഇടവിട്ടു ഗുരുസ്ഥാനേ ചെയ്‌തിട്ടു ലഘുവൊന്നഥ,
ഒടുവിൽ ചേർത്തതാം വൃത്തം കുലേന്ദുവദനാഭിധം

ദ്വ്യ‍ക്ഷരം ഗണമൊന്നാദ്യം ത്ര്യക്ഷരം മൂന്നതിൽപരം
ഗണങ്ങൾക്കാദിഗുരുവാം വേറൊന്നും ത്ര്യക്ഷരങ്ങളിൽ
മറ്റേതും സർവഗുരുവായ്‌വരാം കേളിതു സർപ്പിണീ

വിഷമത്തിൽ സമസമം സമത്തിൽ സമസം ഗുരു
എന്നുള്ളർദ്ധസമം വൃത്തം സമാസമ സമാഹ്വയം

കല്യാണി തഗണം മൂന്നുഗുരു രണ്ടോടുചേരുകിൽ

നസയം യലഗം ചേർന്നാലതിസമ്മതമായിടും

തഭയം ജല ലംമദ്ധ്യേ മുറിഞ്ഞാൽ സ്തിമിതാഭിധം

സജനം ജഭലം മദ്ധ്യേ ഛിന്നാതിസ്തിമിതാഭിധാ

സർപ്പിണിക്കാദ്യഗുരുവിൻ സ്ഥാനേ രണ്ടു ലഘുക്കളെ
ചേർത്താലുണ്ടായിടും വൃത്തമതിൻ പേരുപസർപ്പിണി.

കേകയ്ക്കു രണ്ടാം പാദാന്തയതിയിൽ ത്ര്യക്ഷരംഗണം
പൊരുത്തവുമുപേക്ഷിച്ചാൽ കേൾ പല്ലവിനിയാമതു

ഗണം ദ്വ്യ‍ക്ഷരമെട്ടെണ്ണമൊന്നാം പാദത്തിൽ മറ്റതിൽ
ഗണമാറര, നിൽക്കേണം രണ്ടുമെട്ടാമതക്ഷരേ
ഗുരുതന്നെയെഴുത്തെല്ലാമിശ്ശീലിൻപേർ നതോന്നതാ