സംസ്കൃതപാരമ്പര്യത്തെക്കുറിച്ച് പല സന്ദേഹങ്ങളും ആധുനികവിദ്യാഭ്യാസം ലഭിച്ചവരിൽ കഴിഞ്ഞ നൂറ്റാണ്ടിൽത്തന്നെ ഉത്ഭവിച്ചുതുടങ്ങിയിരുന്നു. വലിയ പാരമ്പര്യഭക്തനായ കേരളവർമ്മ വലിയകോയിത്തമ്പുരാനുവരെ സംസ്കൃതവ്യാകരണപാരമ്പര്യം മുഴുവനും സമാദരണീയമായിത്തോന്നിയിരുന്നില്ല എന്നതിന് കേരളപാണിനീയം (1896) ആദ്യപതിപ്പിന് അദ്ദേഹമെഴുതിയ അവതാരിക സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നു. പാണിനീയമാഹാത്മ്യകീർത്തനം നടത്തുന്നതിനിടയിൽത്തന്നെ വലിയകോയിത്തമ്പുരാൻ ആ പ്രഥിതകൃതിക്ക് അഞ്ചു കുറവുള്ളതായും പറയുന്നു.

1. വ്യത്യസ്തനുധാവനവ്യസനം (Passion for searching exceptions)
2. പ്രക്രിയാനിഷ്കർഷാശാഠ്യം
3. ആഗമിക (historical) വസ്തുതകളെ താർക്കികശാസ്ത്ര (logical Science)മായി അവതരിപ്പിക്കൽ
4. ചരിത്രവസ്തുതകളോട് അലംഭാവം
5. വിനേയന്മാരെ വിഭ്രമിപ്പിക്കാൻ പോന്ന മുറുകിയ സൂത്രശൈലി. ഇത്തരം കുറവുകൾ മുനിയുടെ "പഴയ കരു"വിന്നുണ്ടെന്ന തോന്നൽ ഏ ആർ രാജരാജവർമ്മക്കും ഉണ്ടായിരുന്നു. ഒന്നാം പതിപ്പിന്റെ അപര്യാപ്തത നീക്കി രണ്ടാംപതിപ്പു രചിച്ചപ്പോള്‍ വരുത്തിയ മാറ്റങ്ങള്‍ കരുവിന്റെ കുറവുതീർക്കൽകൂടിയാണെന്ന് അദ്ദേഹം എഴുതിയ മുഖവുരയിൽ നിന്നുതന്നെ അറിയുകയും ചെയ്യാം. ഇവിടെ ആലോചിക്കുന്നത് അവ്വിധം പഴമയുമായി വിച്ഛേദനം നടത്താൻ ശ്രമിച്ചിട്ടും പാണിനിയുടേയും മറ്റു പഴയ ഭാഷാചിന്തകന്മാരുടേയും വിചാരഗതി എത്രമേൽ കേരളപാണിനീയത്തിൽ തുടരുന്നു എന്നാണ്.

ഇടയ്ക്കൊരു കാര്യം പറയട്ടേ; ഏതു ചരിത്രവീക്ഷണവൈരള്യമാണോ പാണിനിയുടെ കുറവായി കഴിഞ്ഞനൂറ്റാണ്ടിലുള്ളവർ കണ്ടത് അതുതന്നെ ദ് സസൂറിന്റെ ഉപദർശനങ്ങൾക്കുശേഷം മികവായി പരിഗണിക്കപ്പെട്ടു എന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്. സസൂർ വരുത്തിയ മാറ്റത്തിനുശേഷം ഏകകാലികവിവരണത്തിനായി, ഭാഷാപഗ്രഥനരീതികളിൽ മേൽക്കയ്യ്. ഘടന അത്രമേൽ സൂക്ഷ്മമായി യുക്തിനിഷ്ഠമായി വിശദമാക്കുന്നതിന്റെ പേരിൽ പാണിനിയെ കൊണ്ടാടുക ഭാഷാശാസ്ത്രകാരന്മാരുടെ സ്ഥിരം രീതിയായിത്തീർന്നു.

ഓടിച്ചൊരു നോട്ടത്തിൽ കേരളപാണിനീയത്തിൽ തുടരുന്നതായി കാണുന്ന സംസ്കൃതപാരമ്പര്യമുദ്രകൾ താഴെ ക്രോഡീകരിക്കുന്നു.

പതഞ്ജലിയുടെ വ്യാകരണമഹാഭാഷ്യത്തിലെ പസ്‍പശാഹ്നികത്തിലാണ് സംസ്കൃതവ്യാകരണദർശനം വിവരിക്കുന്നത്. ഓരോരോ ശബ്ദത്തിന്റേയും വിവിധരൂപങ്ങൾ ഉരുവിട്ടുപഠിച്ചാൽ ഭാഷാപഠനം അന്തമില്ലാതെ നീളുമെന്നും ഭാഷ പഠിയില്ലെന്നുമാണ് അവിടെ പറയുന്നത്. പിന്നെ എന്തു ചെയ്യണം? ഉത്സർഗാപവാദരീത്യാ ഉള്ള ഭാഷാപ്രവർത്തനനിയമങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നതാണ് ഭാഷാജ്ഞാനം. നവീകൃതകേരളപാണിനീയത്തിലും ഉത്സർഗാപവാദരീത്യാതന്നെ നിയമങ്ങൾ നിബന്ധിച്ചതായി കാണാം. കാരിക - 96 ഭൂതപ്രത്യയമായി - ഇ വിധിക്കുന്നു (ഉദാ: ഇളക് - ഇളകി). ഇതിന് ആദേശമായി നിർദ്ദിഷ്ടസാഹചര്യത്തിൽ - തു വരുമെന്ന് കാരിക - 97 വിധിക്കുന്നു (ഉദാ: ചെയ്- ചെയ്തു). ഈ തു നിർദ്ദിഷ്ടസന്ദർഭങ്ങളിൽ എങ്ങിനെയെല്ലാം മാറുമെന്നാണ് തുടർന്നുപറയുന്നത്. "തുതകാരമിരട്ടിക്കും ധാതുകാരിതമാകുകിൽ" എന്നാണ് അതിൽ ഒന്ന്: 98(1). ഉടു - ത്തു മുതലായ രൂപങ്ങൾ വിശദീകരിക്കാനാണ് ഈ കാരിക. കാരിതം എന്നത് നിർദ്ദിഷ്ടലക്ഷണങ്ങളുള്ള ധാതുഗണമാണെന്നു കാണാം. ഗണവർഗീകരണരീതിയും പാണിനീയത്തിൽ ധാരാളം ഉപയോഗപ്പെടുത്തുന്ന ഒന്നാണ് എന്ന് പ്രസിദ്ധം തന്നെ.